Skąd młodzi ludzie czerpią informację?
Współczesna młodzież coraz częściej pozyskuje wiedzę o polityce i problemach cywilizacyjnych ze środków masowego przekazu. Według badań Eurobarometru z 2025 roku, 42% młodych Europejczyków w wieku 16-30 lat wskazuje media społecznościowe jako główne źródło informacji, podczas gdy tradycyjne media, takie jak telewizja czy prasa, tracą na znaczeniu. W Polsce trend ten jest jeszcze bardziej wyraźny – aż 48% młodych Polaków deklaruje, że głównym źródłem informacji są dla nich media społecznościowe, z dominacją platform takich jak Facebook (50%), YouTube (45%), Instagram (37%), TikTok (36%) oraz X (31%).
Alternatywna rzeczywistość tworzona przez algorytmy
Media społecznościowe zapewniają szybki dostęp do informacji. Jednak ich algorytmy śledzą nasze zachowania – polubienia, udostępnienia czy czas oglądania treści. Na tej podstawie dostosowują wyświetlane informacje do naszych preferencji. Choć personalizacja ta ma na celu zwiększenie zaangażowania użytkownika, prowadzi również do tworzenia tzw. „baniek informacyjnych”. W efekcie użytkownicy są eksponowani głównie na treści zgodne z ich wcześniejszymi przekonaniami, co sprawia, że są bardziej podatni na fałszywe informacje, gdyż ogranicza to perspektywę oraz utrudnia dostęp do różnorodnych światopoglądów.
Problem ten jest szczególnie istotny w kontekście dezinformacji. Algorytmy, promując treści budzące silne emocje, mogą sprzyjać rozprzestrzenianiu się nieprawdziwych informacji. Choć młodzież dostrzega problem dezinformacji i fake newsów, to ich umiejętność radzenia sobie z tym zjawiskiem jest zróżnicowana. Wielu młodych ludzi deklaruje, że potrafi rozpoznać fałszywe treści, jednak w praktyce nie zawsze są w stanie skutecznie je identyfikować. Zgodnie z raportem NASK z lutego 2025 roku, dezinformacja ewoluuje, wykorzystując zaawansowane technologie, takie jak deepfake, boty czy generatywna sztuczna inteligencja. Te narzędzia są wykorzystywane do manipulowania opinią publiczną, zwłaszcza w kontekście wyborów.Młodzi ludzie, jako najbardziej aktywni użytkownicy mediów społecznościowych, są szczególnie narażeni na tego rodzaju manipulacje.
Zjawisko to potwierdzają również badania Illinois Institute of Technology, które wykazały, że algorytmy rekomendujące wiadomości mogą wzmacniać istniejące uprzedzenia polityczne, eksponując użytkowników na treści zgodne z ich wcześniejszymi przekonaniami.
Negatywne oddziaływanie pułapek środków masowego przekazu
Według raportu Mental Health America, algorytmy mediów społecznościowych często promują treści nie tylko dezinformujące, ale także szkodliwe dla zdrowia psychicznego młodzieży. Coraz więcej organizacji oraz instytucji naukowych podkreśla potrzebę edukacji medialnej wśród młodych ludzi. Eksperci wskazują, że młodzież jest szczególnie podatna na manipulacje i fałszywe treści, co wymaga systemowych działań edukacyjnych.
„Każdy z nas miał do czynienia z fałszywymi wiadomościami we wszystkich możliwych tematach. Widzieliśmy to np. przy okazji pandemii Covid 19, kiedy większość z nas zapoznała się w terminami fake news czy misinformacja, zaś słowem roku w 2022, stało się pojęcie dezinformacja” – Paula Rejkiewicz, ekspertka ds. przeciwdziałania dezinformacji biura prasowego resortu spraw zagranicznych podczas I Światowego Kongresu Edukacji i Nauki Polskiej za Granicą.
Jak możemy zapobiec dezinformacji?
Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom personalizacji treści i dezinformacji, konieczne jest wprowadzenie kompleksowych programów edukacyjnych, które rozwijają umiejętności krytycznego myślenia, analizy informacji oraz świadomość mechanizmów działania algorytmów. W odpowiedzi na te wyzwania, w lutym 2025 roku zainaugurowano trzecią edycję Cyfrowej Akademii Walki z Dezinformacją. Program ten, skierowany do studentów, absolwentów oraz pracowników organizacji pozarządowych, koncentruje się na rozwijaniu umiejętności rozpoznawania fałszywych treści, analizie algorytmów mediów społecznościowych oraz zrozumieniu wpływu sztucznej inteligencji na obieg informacji. Tylko w ten sposób młodzi ludzie będą w stanie świadomie kształtować swoje poglądy polityczne i podejmować decyzje oparte na rzetelnych informacjach. Jest to aspekt kluczowy w kontekście świadomej partycypacji w życiu politycznym.
„Szalenie ważna jest też edukacja i uczenie dzieci od najmłodszych lat krytycznego myślenia. Po to, żeby były w stanie weryfikować informacje, jakie trafiają do nich z internetu i nie tylko” – Paula Rajkiewicz, ekspertka ds. przeciwdziałania dezinformacji Biura Prasowego Resortu Spraw Zagranicznych.
Świadome użytkowanie mediów społecznościowych to dziś kluczowa umiejętność. Młodzi ludzie muszą nauczyć się krytycznie myśleć i nie ufać każdej informacji znalezionej w internecie. Edukacja, zdrowy sceptycyzm i umiejętność weryfikacji źródeł to skuteczna obrona przeciwko dezinformacji.
🥷🥷🥷